Επίσημη ανακοίνωση: Αυτά περιλαμβάνει ο προϋπολογισμός του 2024
Ο σχεδιασμός για το 2024 στρέφεται στην εισαγωγή σημαντικών μεταρρυθμίσεων που θα οδηγήσουν στην περαιτέρω ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας, διασφαλίζοντας παράλληλα την επίτευξη των δημοσιονομικών στόχων, αναφέρεται στον νέο προϋπολογισμό της Γενικής Κυβέρνησης. Οι μεταρρυθμίσεις έχουν ως βασικούς στόχους την αύξηση των εισοδημάτων των απασχολούμενων, η οποία είναι ιδιαίτερα σημαντική δεδομένων των αναπόφευκτων ανατιμήσεων ως συνέπεια της ενεργειακής κρίσης, την ενίσχυση των ευάλωτων κοινωνικών ομάδων καθώς και τον περιορισμό της φοροδιαφυγής, προκειμένου να κατανεμηθούν ορθότερα τα φορολογικά βάρη στους πολίτες και τις επιχειρήσεις.
Οι παρεμβάσεις που θα υλοποιηθούν σε σχέση με την ενίσχυση των εισοδημάτων περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων:
*την αύξηση, για πρώτη φορά μετά την πάροδο πολλών ετών, των μισθών και των επιδομάτων των δημοσίων υπαλλήλων από τον Ιανουάριο 2024,
*την άρση του «παγώματος» των τριετιών στους μισθωτούς,
*την αύξηση του αφορολόγητου κατά 1.000 ευρώ για οικογένειες με παιδιά,
*την αύξηση κατά 8% του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος,
*τη νέα αύξηση των συντάξεων με βάση τον μέσο όρο της αύξησης του ΑΕΠ και του πληθωρισμού καθώς και
*την κατάργηση της μείωσης των συντάξεων κατά 30% όσων συνταξιούχων εργάζονται και την αντικατάστασή της με εισφορά 10% επί των αμοιβών από την εργασία, ενώ για τον στόχο της αποτελεσματικότερης αντιμετώπισης της φοροδιαφυγής θα υλοποιηθούν ποικίλες δράσεις, που περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων:
*την ολοκλήρωση της διασύνδεσης των ταμειακών μηχανών με τα POS,
*την καθολική εφαρμογή των ηλεκτρονικών βιβλίων (myData),
*την επέκταση της υποχρέωσης κατοχής συστήματος ηλεκτρονικών πληρωμών (EFT/POS) στους λοιπούς κλάδους της λιανικής αγοράς,
*την πληρωμή των προνοιακών επιδομάτων μέσω πιστωτικών καρτών,
*τη μεταρρύθμιση του συστήματος φορολόγησης των ατομικών επιχειρήσεων, και
*την υποχρέωση αγοραπωλησίας ακινήτων μόνο με τραπεζικά μέσα πληρωμής και την αύξηση του προστίμου για αγορές με μετρητά άνω των 500 ευρώ.
Επιπλέον, περιλαμβάνονται δημοσιονομικές παρεμβάσεις για την ενεργειακή κρίση και για την αντιμετώπιση των υποχρεώσεων εξαιτίας των φυσικών καταστροφών (πυρκαγιές, πλημμύρες) που έλαβαν χώρα το 2023, με τη λήψη άμεσων μέτρων για την αποκατάσταση της περιουσίας των πληγέντων και των υποδομών. Επίσης, επειδή η κλιματική κρίση συντελεί στη συχνότερη εμφάνιση ακραίων καιρικών φαινομένων, η εφαρμογή μόνιμων μέτρων για τη θωράκιση της χώρας απέναντι σε αντίστοιχα φαινόμενα αποτελεί βασική προτεραιότητα.
Σύμφωνα με τις προβλέψεις για το 2024, το πρωτογενές αποτέλεσμα της Γενικής Κυβέρνησης σε δημοσιονομική βάση προβλέπεται να διαμορφωθεί σε πλεόνασμα ύψους 4.991 εκατ. ευρώ ή 2,1% του ΑΕΠ. Σημειώνεται ότι το 2024 χαρακτηρίζεται από την άρση της ενεργοποίησης της γενικής ρήτρας διαφυγής του ΣΣΑ. Η ονομαστική αύξηση των καθαρών πρωτογενών δαπανών που χρηματοδοτούνται από εθνικούς πόρους εκτιμάται για το 2024 στο 0,4%, σε πλήρη συμμόρφωση με τη σύσταση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου την άνοιξη του 2023 (κατά την αξιολόγηση του Προγράμματος Σταθερότητας 2023 της χώρας) για συνετή δημοσιονομική πολιτική.
Ανάλυση εσόδων αποκρατικοποιήσεων
Τα ταμειακά έσοδα αποκρατικοποιήσεων που αναμένεται να πραγματοποιηθούν μέσω του ΤΑΙΠΕΔ, προβλέπονται στο ποσό των 5.771 εκατ. ευρώ και διακρίνονται ως εξής:
*ποσό 4.653 εκατ. ευρώ αφορά σε συμβάσεις παραχώρησης που περιλαμβάνεται στις κατηγορίες «Πωλήσεις αγαθών και υπηρεσιών» και «Λοιπά τρέχοντα έσοδα» (μη χρηματοοικονομικές συναλλαγές),
*ποσό 23 εκατ. ευρώ αφορά σε πωλήσεις παγίων που περιλαμβάνεται στην κατηγορία «Πωλήσεις παγίων περιουσιακών στοιχείων» (μη χρηματοοικονομικές συναλλαγές), και
*ποσό 1.095 εκατ. ευρώ αφορά σε πωλήσεις μετοχών διαφόρων εταιρειών με μέτοχο το Δημόσιο ή/και το ΤΑΙΠΕΔ και περιλαμβάνεται στην κατηγορία 45 «Συμμετοχικοί τίτλοι και μερίδια επενδυτικών κεφαλαίων» (χρηματοοικονομικές συναλλαγές).
Διορισμοί τακτικού προσωπικού
Το 2024 οι νέοι διορισμοί και οι προσλήψεις αναμένεται να ανέλθουν περίπου στις 20.000, στις οποίες περιλαμβάνονται οι εκτιμώμενες προς υλοποίηση προσλήψεις με βάση τον προγραμματισμό προσλήψεων έτους 2024 (συμπεριλαμβανομένων των εισαγωγών σε παραγωγικές σχολές ένστολων) καθώς και προσλήψεις (εντός του κανόνα 1:1) που δεν υλοποιήθηκαν κατά τα προηγούμενα έτη. Από το σύνολο των εγκεκριμένων προσλήψεων τακτικού προσωπικού το μεγαλύτερο μέρος κατευθύνεται σε δύο κρίσιμους τομείς του κράτους, της υγείας και της κλιματικής κρίσης, με τις εγκρίσεις προσλήψεων να φτάνουν τις 6.500 στο υπουργείο Υγείας και 990 στο υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας, αντίστοιχα.
Για την κάλυψη του μεγαλύτερου μέρους της προβλεπόμενης δαπάνης από τους νέους διορισμούς και προσλήψεις για το 2024, έχουν ενσωματωθεί πιστώσεις ύψους 155 εκατ. ευρώ στις «Γενικές Κρατικές Δαπάνες» του υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών.
Αποχωρήσεις τακτικού προσωπικού περιόδου
Οι αποχωρήσεις λόγω συνταξιοδότησης τακτικών υπαλλήλων, η μισθοδοσία των οποίων βαρύνει απευθείας τον τακτικό προϋπολογισμό, παρουσιάζονται αυξημένες την τελευταία τριετία. Το 2022, βάσει απολογιστικών στοιχείων, αποχώρησαν συνολικά 14.571 τακτικοί υπάλληλοι, εκ των οποίων το 39% από το υπουργείο Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού, το 24% από το υπουργείο Υγείας και το 21% συνολικά από τα υπουργεία Εθνικής ‘Αμυνας και Προστασίας του Πολίτη. Επίσης, με βάση τα μέχρι σήμερα διαθέσιμα στοιχεία αποχωρήσεων έτους 2023 και λαμβανομένων υπόψη των εκτιμήσεων της Εθνικής Αναλογιστικής Αρχής (ΕΑΑ) αναμένεται ότι οι αποχωρήσεις υπαλλήλων, των οποίων η μισθοδοσία βαρύνει απευθείας τον τακτικό προϋπολογισμό, θα διαμορφωθούν στις 13.287 για το 2023 και στις 7.842 για το 2024. Το μεγαλύτερο ποσοστό εξ αυτών (83%) για καθένα από τα έτη 2023 και 2024 εκτιμάται ότι θα συνεχίσουν να καταλαμβάνουν τα τέσσερα προαναφερθέντα υπουργεία.
Προϋπολογισμός Δημοσίων Επενδύσεων
Για το 2024 προβλέπεται συνολικά να δαπανηθούν μέσω του ΠΔΕ, λαμβανομένων υπόψη και των δαπανών του ΤΑΑ, πόροι συνολικού ύψους 12.167 εκατ. ευρώ, που αντιπροσωπεύουν το 5,2% του ΑΕΠ της χώρας και κατανέμονται σε 6.500 εκατ. ευρώ για έργα συγχρηματοδοτούμενα, σε 2.050 εκατ. ευρώ για έργα που θα χρηματοδοτηθούν αποκλειστικά από εθνικούς πόρους και σε 3.617 εκατ. ευρώ για έργα και δράσεις του ΤΑΑ.
Διαρκής στόχος του ΠΔΕ είναι η εξασφάλιση της πλήρους εισροής της ενωσιακής συνδρομής (συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα) και η αξιοποίηση των πόρων που διατίθενται συνολικά. Έτσι και το 2024, επιλέγονται και χρηματοδοτούνται έργα που εντάσσονται στο ΕΣΠΑ 2021- 2027 και ολοκληρώνονται μεγάλα έργα που ξεκίνησαν στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ 2014- 2020.
Με εθνικούς πόρους χρηματοδοτούνται δράσεις που δεν είναι επιλέξιμες σε συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα. Σημαντικό μέρος αυτών αποτελούν οι δαπάνες της κρατικής αρωγής, οι οποίες στοχεύουν στην ταχεία ανάκαμψη και την κοινωνική συνοχή των τοπικών οικονομιών που πλήττονται από καταστροφές, συνεπεία ακραίων κλιματικών ή άλλων γεγονότων και για τις οποίες προβλέπονται πιστώσεις 600 εκατ. ευρώ.
Με τις ανωτέρω πιστώσεις, μεταξύ άλλων, προβλέπεται να καλυφθούν:
*η πρώτη αρωγή (εν είδει προκαταβολής) έναντι στεγαστικής συνδρομής κατοικιών και επιχειρήσεων ή έναντι επιχορήγησης προς επιχειρήσεις σε περιπτώσεις σοβαρών φυσικών καταστροφών,
*η στεγαστική συνδρομή, μέσω της παροχής κρατικής αρωγής, και
*η επιχορήγηση των επιχειρήσεων έναντι της εκτιμηθείσας ζημιάς.
Στις δράσεις αυτές συμπεριλαμβάνεται επίσης η χρηματοδότηση έργων για:
α) την επαναφορά σε ασφαλή και λειτουργική κατάσταση υφιστάμενων πληγεισών υποδομών των ΟΤΑ α’ και β’ βαθμού, τη βελτίωση της ανθεκτικότητας των υποδομών αυτών, ιδίως σε εξαιρετικά ευάλωτες περιοχές, καθώς επίσης και την πρόληψη νέων καταστροφών στις υποδομές αρμοδιότητας OTA, και
β) την υλοποίηση δράσεων του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας που περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, μέτρα για την αντιδιαβρωτική προστασία του εδάφους μετά από μία φυσική καταστροφή, την αντιπλημμυρική προστασία εκτάσεων που έχουν πληγεί από πυρκαγιές, την αναδάσωση δημόσιων εκτάσεων δασικού χαρακτήρα κ.λπ.
Κύριες πηγές κινδύνου για τις δημοσιονομικές προβλέψεις
Οι δημοσιονομικές προβλέψεις του προϋπολογισμού 2024 υπόκεινται σε κινδύνους και αβεβαιότητες. Υπό τις παρούσες συνθήκες, οι σημαντικότεροι κίνδυνοι σχετίζονται με τις τρέχουσες γεωπολιτικές εξελίξεις και συγκεκριμένα με την εξέλιξη του πολέμου στην Ουκρανία και των συγκρούσεων στη Μέση Ανατολή. Οι εν λόγω εξελίξεις μπορεί να έχουν σημαντικές επιπτώσεις στη διεθνή οικονομική δραστηριότητα, ιδίως μέσω των τιμών της ενέργειας.
Πέραν της εξέλιξης του πολέμου και της πιθανότητας αναβίωσης της ενεργειακής κρίσης, επιπλέον παράγοντες κινδύνου και αβεβαιότητας εντοπίζονται στην πολιτική νομισματικής σύσφιξης, που ακολουθείται διεθνώς με σκοπό την καταπολέμηση των πληθωριστικών πιέσεων. Συγκεκριμένα, υφίσταται σημαντική αβεβαιότητα ως προς την πιθανότητα περαιτέρω αυξήσεων των επιτοκίων, αλλά και ως προς την ταχύτητα με την οποία η αύξηση του κόστους του χρήματος θα επηρεάσει την οικονομική δραστηριότητα και ως προς την επίδρασή της στην καταναλωτική συμπεριφορά των νοικοκυριών και στην επενδυτική ζήτηση.
Η παρούσα ανάλυση ευαισθησίας αποσκοπεί στο να εκτιμήσει την πορεία των κύριων δημοσιονομικών μεταβλητών κάτω από διαφορετικές παραδοχές περί του ρυθμού μεγέθυνσης της ελληνικής οικονομίας κατά το 2024. Συγκεκριμένα, στο πλαίσιο της ανάλυσης έχει εκτιμηθεί η επίδραση στο εκτιμώμενο δημοσιονομικό αποτέλεσμα για το 2024 από μία μείωση του ρυθμού ονομαστικής μεγέθυνσης του ΑΕΠ κατά 1% σε σχέση με το βασικό μακροοικονομικό σενάριο του προϋπολογισμού. Η επίπτωση αυτή έχει εκτιμηθεί μέσω των ελαστικοτήτων που χρησιμοποιούνται στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής δημοσιονομικής εποπτείας και οι οποίες περιγράφονται στην έκδοση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής “Report on Public Finances in EMU 2018”.
Η μείωση του ονομαστικού ρυθμού μεγέθυνσης κατά 1% σε σχέση με το βασικό μακροοικονομικό σενάριο συνεπάγεται ότι το ΑΕΠ του 2024 (σε τρέχουσες τιμές) θα διαμορφωθεί σε 231,5 δισ. ευρώ από 222,8 δισ. ευρώ το 2023, έναντι ονομαστικού ΑΕΠ ύψους 233,8 δισ. ευρώ το 2024 σύμφωνα με το βασικό σενάριο. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της ανάλυσης ευαισθησίας, μία τέτοια μεταβολή του επιπέδου του ονομαστικού ΑΕΠ θα οδηγούσε σε επιδείνωση του δημοσιονομικού αποτελέσματος κατά 0,5% του ΑΕΠ σε σχέση με το σενάριο του προϋπολογισμού 2024.
Συγκεκριμένα, στην περίπτωση αυτή το ισοζύγιο της Γενικής Κυβέρνησης κατά ESA θα διαμορφωνόταν σε -1,6% του ΑΕΠ έναντι -1,1% του ΑΕΠ, ενώ το πρωτογενές δημοσιονομικό αποτέλεσμα κατά ESA θα διαμορφωνόταν σε +1,7% του ΑΕΠ έναντι +2,1% του ΑΕΠ. Σε απόλυτους όρους, ο μειωμένος κατά 1,0% ονομαστικός ρυθμός μεγέθυνσης θα οδηγούσε σε επιπλέον δημοσιονομική επιβάρυνση της τάξης του 1,13 δισ. ευρώ.
Χρέος Κεντρικής Διοίκησης και Γενικής Κυβέρνησης
Το χρέος της Γενικής Κυβέρνησης εκτιμάται ότι θα διαμορφωθεί στα 357.000 εκατ. ευρώ ή 160,3% ως ποσοστό του ΑΕΠ στο τέλος του 2023, έναντι 356.597 εκατ. ευρώ ή 172,6% ως ποσοστό του ΑΕΠ το 2022, παρουσιάζοντας μείωση κατά 12,3 ποσοστιαίες μονάδες έναντι του 2022. Το 2024 το χρέος της Γενικής Κυβέρνησης προβλέπεται ότι θα διαμορφωθεί στα 356.000 εκατ. ευρώ ή 152,3% ως ποσοστό του ΑΕΠ, παρουσιάζοντας μείωση κατά 8 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ έναντι του 2023.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
